DE WOEDE

Onze voorouders noemden de woede "een waanzin van korte duur ". Of ze nu zwart of wit is, de woede vernielt. Maar is deze agressiviteit die tegen je zin in, in je opwelt, nu werkelijk een zonde? Je voelt de woede in je opstijgen als lava en uitbarsten met de kracht van een vulkaan of een orkaan. Je hebt er geen macht over, ze heeft jou in haar macht. Een donkere, blinde, rauwe kracht die in ons explodeert en ons misvormt. Er is ook de witte woede, de geheel ingehouden woede, een wrok of verbittering die je hart vervult en eraan knaagt. Hoe dan ook, woede verteert en vernietigt.

4.1 OMSCHRIJVING

Een heilige woede

De Bijbel veroordeelt de woede, te beginnen met de opstandigheid van Adam tegenover God en die van Kaïn tegenover zijn broer. Toch is de Bijbel vol met uitbarstingen van woede, zoals die van de zachtmoedige Mozes toen de Israëlieten het gouden kalf gemaakt hadden. Jezus zelf wordt meer dan eens boos ( tempelreiniging, woedende blik naar de Farizeeërs bij de genezing van de man met de verdroogde hand.Mk3,5). Spreekt men niet over een heilige woede? Zijn er dan twee soorten woede? Een goede en een slechte?

Een positieve energie:

Woede is op de eerste plaats een natuurlijke hartstocht die we delen met de dieren. Pak je hond maar eens zijn voer af, dan begint hij te grommen. Deze irritatie komt naar boven als we ons gekwetst of beledigd voelen. Daarom komt het in de thuissituatie nogal eens voor:" Het is toch zeker terecht dat ik wil dat de kinderen gehoorzamen... dat mijn man op tijd thuis is van zijn werk... " Dit gevoel van kwaadheid is rechtmatig, gegrond. Moreel gezien is het neutraal. Meer nog, het is goed. Dat soort woede heeft Christus gevoeld. Ten dienste van de gerechtigheid heeft woede een psychische energie die je alleen vanuit verstandelijke overwegingen niet krijgt. Een advocaat die de verdediging van iemand op zich neemt weet dit maar al te goed.

Op 8 juli wordt de dochter van Eduardo Gallo in Mexico ontvoerd. Niettegenstaande hij het losgeld betaalt, wordt het dode lichaam van zijn dochter een week later teruggevonden. Woe­dend omwille van de nalatigheid van de politici en gedreven door het verlangen naar rechtvaardigheid begint hijzelf een zoektocht als detective. Na 11 maanden vindt hij de moordenaar en levert hem aan de politie over...

Om te kunnen spreken van een "rechtvaardige woede" zijn er drie voorwaarden:

Johannes. Chrysostomus zegt zelfs "Degene die niet woedend wordt wanneer er reden toe is begaat een zonde. " Misschien zouden we heel wat bozer moeten worden over het kwaad dat om ons heen is. Ik denk bijvoorbeeld aan mensen die blijven opkomen tegen abortus en euthanasie. Volgens Thomas van Aquino zijn er dus drie voorwaarden:

• De zaak waar het over gaat moet rechtvaardig zijn.
• De intentie ervan moet juist zijn, gemotiveerd door rechtvaardigheid en niet door wraak.
• De reactie moet in verhouding staan tot het feit waarover je kwaad wordt. Bijvoorbeeld: je stopt bij een stoplicht, een auto botst op de jouwe; je vliegt de wagen uit en begint de chauffeur de huid vol te schelden. En dat terwijl er nog geen kras zit op je bumper. Je reactie is buiten proportie!

Sommige woedeaanvallen worden schijnbaar beheerst maar zijn toch buiten proportie, ze worden alleen maar onderdrukt, maar het liefst zou je die ander met zijn kop tegen de muur slaan of achter het behang plakken: "Ge hebt geluk dat ik me kan beheersen, maar ik zou u met de neus op de kap van de auto kunnen duwen!" De verdrongen woede riskeert nadien uit te barsten. Ge komt gespannen thuis... daar vindt ge uw zoon die in de zetel ligt in plaats van zijn les van aardrijkskunde te leren en uw woede slaat over op uw zoon; van uw zoon op uw vrouw; van uw vrouw op uw dochter, van uw dochter op de hond.
De woede wordt een zonde als ze onrechtvaardig is, wanneer de intentie niet goed is (uit wraak) of wanneer ze buiten proportie is.

Waardoor word je woedend?

Wat veroorzaakt onze woede? De weerstand die we ondervinden. We worden geïrriteerd wanneer de dingen anders lopen dan wij willen. De eerste bron van onze woede, dat is de ander. Wat ons hindert zijn niet "de anderen" maar "de ander" en het feit dat die anders is. De andere bestaat juist omwille van zijn eigen ritme, zijn eigen voorkeur, relaties en overtuigingen ... Er is veel echtelijke woede naar aanleiding van kleinigheden. De partner (man of vrouw) gaat niet in op mijn verlangen.
We willen eigenlijk dat de andere net zo is als wij - een vorm van trots - en daardoor geen weerstand meer biedt aan wat ik verlang. Onze woede staat in verhouding met onze ontgoocheling en onze grootste ontgoochelingen komen van de mensen die we graag zien. Sommige woede-uitbarstingen zijn als machtige ondergrondse rivieren. Ze nemen op onzichtbare wijze in kracht en omvang toe en ondermijnen de liefde voor onze naaste, voor onze partner, onze ouders zonder dat we het altijd willen toegeven. In het geheim houden ze een verlangen van wraak in stand. We komen terecht in de spiraal van geweld. En deze is dodelijk.
Niet voor niets zegt Jezus " Wie vertoornd is op zijn broeder, zal strafbaar zijn voor het gerecht" (Mt. 5,22)

Tegenover God en tegenover zichzelf:

Men kan zodanig kwaad zijn op zichzelf dat men zichzelf gaat vernietigen. Een kind dat zijn geliefd speelgoed vernietigt; een moeder die zichzelf bijt omdat ze het zichzelf niet kan vergeven dat ze een onverdiende straf gegeven heeft aan haar kind; een man die zich doodt door opzettelijk te snel te rijden. De Amerikaanse psychiater Ross Cambell, schrijft in zijn boek "Les Enfants et la colère ": "Wat het leven van uw kind het meest bedreigt is zijn eigen woede. En indien hij haar niet op de juiste manier kan bedaren, zal zij hem beschadigen en zelfs volledig vernielen. "

De woede:

brengt tot een innerlijk oordelen en veroordelen... hier begint reeds de zonde 

brengt tot kwaadspreken: zonde van het woord

brengt tot ruzie en zelfs tot doodslag: zonde metterdaad. De woede in zijn uiterste consequenties is moordend, want wie stoort en in de weg zit dat is de ander. Hij dient uit de weg geruimd, vernietigd te worden.

Het echte schuldbewustzijn is geen woede tegenover zichzelf maar is een vrucht van onze liefde tot God en de liefde tot de naaste die we gekwetst hebben.
Er bestaat woede tegen een ander, tegenover zichzelf maar er is ook woede tegenover God wanneer Hij schijnbaar onze gebeden, onze verlangens en onze wensen niet verhoort. Dan kan de woede tot godslastering leiden.
Laat geen slecht woord over uw lippen komen, maar spr een goe lle verdwijnen. (Ef. 4, 26-32) En Paulus eindigt zijn brief door te herhalen dat het eerste hulpmiddel tegen de woede de vergeving is: "Weest goed voor elkaar en hartelijk Vergeeft elkaar zoals God u vergeven heeft in Christus. '

4.2 HULPMIDDELEN TEGEN DE WOEDE

• Afstand nemen: Verwijder je zoveel mogelijk van datgene wat de woede in je opwekt. Blijft in een diepe stilte zolang de woedeaanval duurt. Als uw kind u ophitst sla het niet, ga een luchtje scheppen!
• Maar niet vluchten. We denken ervan af te komen door de persoon die ons verwond heeft te ontwijken. Maar als er geen gesprek en geen vergeving volgt blijft het conflict hangen. Je verdringt alleen maar je innerlijke pijn, maar bij de eerste gelegenheid komt die weer naar boven. En vooral: je ontvlucht een gelegenheid die God je geeft om te groeien in naastenliefde en nederigheid.
• Je verplaatsen in de andere op wie je je kwaad maakt. Heeft hij het opzettelijk gedaan of per toeval? Is hij daartoe gedwongen geweest? In datgene wat ons ergert in de andere kunnen we ook iets van ons zelf herkennen.
• Geduld beoefenen. Je strijdt tegen de woede door de beoefening van de tegengestelde deugden: geduld, weigeren om wrok te koesteren, zachtmoedigheid. Voorbeelden hiervan vinden we bij Mozes (Num. 12,3), David (Ps. 131) en Jezus (Mt. 11,29)
• Afstand doen van het perfectionisme. We kunnen alleen maar bevrijd worden uit onze woede als we afstand nemen van het trotse zelfbeeld, het ideaal van ons eigen ik, onze wil om elk resultaat te beheersen, onze weigering om risico's te lopen, om op de juiste manier om te gaan met het anders-zijn van de andere.
• Afstand nemen van zaken die woede kunnen opwekken. Je lichaam verzorgen door voldoende rust te nemen, soberheid (veel woede wordt versterkt door gebruik van koffie, alcohol...) en stilte (ook lawaai maakt agressief)
• De nederigheid. Jezus zei:" Ik ben zachtmoedig en nederig van hart." (Mt. 1,29). Niet toeval­lig worden deze twee kwaliteiten door Jezus samen gevoegd: nederige mensen zijn ook zachtmoedig. En wees ook zachtmoedig naar jezelf toe. "Woede, spijt en bitterheid tegen jezelf, leiden tot trots. De oorsprong ervan is niets anders dan eigenliefde die in de war raakt en onrustig wordt als we zien dat we onvolmaakt zijn" zegt Franciscus van Sales. Trots kan ook meespelen in de verborgen neiging om je eigen normen en ideeën aan de anderen op te leggen.
• Begeleiding op de weg van genezing. Wanneer de woedeaanvallen onvrijwillig zijn, buitensporig, vaak voorkomen en aanhouden, moet men zich afvragen in hoever er een trauma of kwetsuur uit het verleden meespeelt. De huidige aanleiding (partner, chef, kind enz..) is vaak alleen maar iemand die de "laatste stoot" geeft waardoor de verwonding uit het verleden weer naar boven komt. Met wilskracht alleen krijg je dat niet onder de knie.
• Vergeving.
  De vergeving is het eerste hulpmiddel. Herlees regelmatig de hymne aan de eenheid in de brief aan de Efeziërs.

4.3 DE VERBORGEN WOEDE ONTMASKEREN

Er is veel verborgen woede en die is juist het gevaarlijkste want de persoon zelf is er het eerste slachtoffer van. Vermits we er een gewoonte van gemaakt hebben om woedend te reageren merken we het niet meer op. Er is ook de woede van de perfectionist. waarbij de anderen slachtoffer worden van het feit dat hij zichzelf niet kan aanvaarden. De verdrongen woede kan ook leiden tot onverschilligheid.

Het is een gewoonte geworden

De woede kan zich om verschillende redenen verschuilen, b.v.als ze een gewoonte geworden is: het is een ondeugd geworden. Wij vinden het normaal en zelfs de omgeving heeft ze "aanvaard" "Ik ben misschien woedend, maar iedereen denkt zoals ik: de verantwoordelijke van de verkoop is een uitbuiter. Er volgt een stilzwijgende toestemming. Men gaat zijn vrienden kiezen in functie van een gemeenschappelijke vijandschap en niet volgens de objectieve doeleinden. Deze vorm van woede is meestal terug te vinden in gemeenschappen met sterke persoonlijkheden. Dikwijls wordt de verantwoordelijke het mikpunt, de bliksemaf­leider van de woede, het zwarte schaap van het algemeen geweld. Deze stille woede en ontevredenheid zijn gevaarlijk naarmate ze zich innerlijk opstapelen. Dat is vooral het geval bij de wrok- de ergste uiting van de woede- die zich meestal uit in kritiek op verantwoordelijken. Een duidelijk alarmsignaal is, wanneer men vaststelt dat men niet meer in staat is iets goeds te horen over die persoon:" Denkt ge dat Sylvie edelmoedig is? Zij kan dat best doen met de middelen die zij heeft!' of "Vindt ge dat Jean-Hubert positief veranderd is? Ge ziet goed dat gij niet met hem leeft! "

De woede van de perfectionist

Er zijn verbitterde mensen die zich altijd op de anderen ergeren maar nooit op zichzelf en er zijn ook perfectionisten die zich meer ergeren aan zichzelf dan aan anderen. Zij willen "uiterst goed" zijn en willen niet luisteren naar de woede die in hen leeft. Philip, 65 jaar staat aan het hoofd van een onderneming: Ik heb de reputatie van een veeleisend iemand te zijn. Mijn collega's en mijn ondergeschikten respecteren mij, want zij weten dat ik het dubbel doe van datgene wat ik van hen vraag. Ik laat niets door de vingers gaan maar ik ben nog strenger voor mezelf. Als men mij tien complimenten maakt en een opmerking zal ik alleen die opmerking onthouden en proberen mij te beteren. Ik ben bewust van mijn talrijke gebreken maar ik was niet bewust van de woede die in mij zat... Daarvoor heb ik 65 jaar moeten wachten. Tijdens een biecht met een oude priester ben ik me er bewust van geworden. Nadat hij me beluisterd had lachte hij met humor en toegeeflijkheid: " Dat moet wel erg enerverend zijn wanneer je telkens vaststelt dat de anderen zo weinig inspanningen doen om zich te beteren terwijl gijzelf er voordurend aan werkt" En hij voegde eraan toe: "Maar ge moogt u daar niet in opwinden want dat doet men niet, want zo'n woede is niet te vergeven..." Hij had meer inzicht in mij dan ikzelf. Sedert die dag leer ik mijn inwendige woede te zien en te bekennen in plaats van ze te verdringen... "

De onverschilligheid: een verdrongen woede:

Er is nog een vervormde vorm van de woede: de onverschilligheid. 
Wij zijn geschapen om te beminnen of om te haten. Er is geen middenweg. Iemand vertelde dat hij heel sterk verlaten werd door een van zijn broers. Een toehoorder antwoordde: " Dat moet wel moeilijk zijn om zo iets te vergeven! " Waarop de andere er onmiddellijk aan toevoegde:"Oh ik moet niet vergeven ik sta daar helemaal onverschillig tegenover!" De onverschilligheid is dikwijls een inwendige woede, zoals afgekoelde lava. Maar wanneer ge maar even aan de wonde komt, komt ze terug naar boven. Wanneer men diep in zichzelf kijkt, ziet men er de verschillende vormen van woede. Het is voor iedereen nuttig om de vermaningen van de Heilige Paulus te herlezen:" De zon mag over uw toorn niet ondergaan, geef de duivel geen kans...